به گزارش "کالاخبر" بازار کالاهای پایه در بخش های مختلف از جمله بازارهای صنعتی، پتروشیمی و کشاورزی در ایران همواره با محدودیت ها و دشواری های ساختاری زیادی روبرو بوده که بخش عمده این مشکلات را می توان به استفاده نکردن از ابزارهای نوین مالی و ساختار نامناسب و ناکارآمدی بازار نسبت داد. با این حال با وجود صرف هزینه های بسیار توسط دولت برای تنظیم بازار و تعیین قیمت نهاده ها و محصولات، بخش تولید و توزیع و در پی آن مصرف کنندگان همواره با مشکلات فراوانی مانند نوسانات کاذب قیمت محصولات ناشی از ارتباط نامشخص و نامناسب میان عرضه و تقاضا، عدم امکان مدیریت ریسک و محافظت از نوسانات آتی قیمت، فقدان یک نظام قیمت گذاری شفاف بر پایه تعادل میان عرضه و تقاضا مواجه بود. با این اوصاف شکل گیری یک سیستم شفاف اجرایی و ناظر بر حسن انجام تعهدات طرفین معامله در بازارهای کالایی ناگزیر بود. امروز بیش از یک دهه از تاسیس بورس کالا می گذرد و این بازار به عنوان یک مرجع در زمینه مبادله کالاها شناخته می شود و توانسته ابزارهای متنوعی در خصوص معاملات به بازار معرفی کند. در همین زمینه با منصور یزدی زاده، مدیرعامل ذوب آهن اصفهان در خصوص نقش بورس کالای ایران در توسعه صنعت فولاد گفت و گو کرده ایم که در ادامه می خوانید.   

15 سال از تاسیس بورس فلزات و 11 سال از راه اندازی بورس کالای ایران می گذرد؛ به اعتقاد شما اصلاحاتی که این بورس توانسته در صنعت فولاد کشور و همچنین کلیت اقتصاد داشته باشد، چیست؟ 

از اهداف شکل گیری بورس کالا ایجاد شفافیت در معامله و کشف واقعی قیمت ها با یک سازوکار مبتنی بر مبانی اقتصادی و بازار بود که به نظر می رسد در این کار توفیق خوبی داشته است. ضمن اینکه شاهد تسری یافتن از یک بازار خاص فلزات به سایر کالاهای مهم و استراتژیک هستیم. بدیهی است که وقتی کالای شرکت های بورسی بصورت واقعی و شفاف تعیین قیمت می شود، نرخ سهام این شرکت ها هم از این شرایط تاثیر می پذیرد و بنابراین رفته رفته اعتماد به بازار سرمایه افزایش یافته و سرمایه گذاری را در این بازار رونق داده و در نتیجه شاهد رشد اقتصادی کشور می شویم. از سویی دیگر با حذف رانت و واقعی شدن قیمت ها، سرمایه گذاران به سرمایه گذاری در این صنایع تشویق شده اند.

به اعتقاد شما راه اندازی و رونق معاملات بورس کالا تا چه میزان در توسعه صنایع پایین دستی نقش داشته است؟

میزان سرمایه گذاری و رشد تولید در صنایع معدنی همچون فولاد در فاصله زمانی راه اندازی بورس فلزات و پس از آن، بورس کالا تاکنون به وضوح نشان می دهد که حداقل دو برابر شده است. همچنانکه کشور از یک واردکننده فولاد به صادرکننده تبدیل شده است که به طور کامل مرهون واقعی شدن قیمت های فروش این واحدها بوده است. در سایر صنایع همچون پتروشیمی هم همین شرایط حاکم است و به طور حتم، وقتی قیمت های فروش یک تولیدکننده در بستری شفاف و به صورت واقعی کشف می شود، بالاترین انگیزه برای ادامه فعالیت و برنامه ریزی آن تولیدکننده است که با راه اندازی بورس فلزات از 15 سال پیش در بازار فلزات شاهد تحقق واقعی شدن قیمت ها و توسعه صنایع در این بخش هستیم. 

صنعت فولاد تا چه اندازه توسعه زیرساخت ها و تولید خود را مدیون تولد بازار شفاف بورس کالا و حذف واسطه های غیرضروری است؟

پیش از این نیز اشاره شده که به جرات می توان گفت بدون راه اندازی بورس کالا امکان دستیابی به این توفیق ناشدنی بود. شاید رشد متصور از راه نیافتادن بورس کالا تنها ۲۵‎ درصد افزایش تولید را رقم می زد. به عبارت دیگر اعتماد به مکانیسم عرضه و تقاضا بهترین روش برای ایجاد تعادل در بازار فولاد است. همانطور که می دانید در بازه زمانی با ایجاد برخی محدودیت ها در روند عرضه و تقاضا و قیمت فولاد در بورس کالا، اثرات دلخواه به دست نیامد اما هنگامی که محدودیت های قیمت گذاری در بورس کالا رفع شد، شاهد بهبود شرایط بازار و قیمت ها بودیم. پس از رفع محدودیت های قیمت گذاری و برداشتن سقف رقابت، دیده شد که قیمت محصولات فولادی در بازار آزاد با وجود افزایش نرخ ارز کاهش یافت؛ در نتیجه قیمت بین بورس کالا و بازار آزاد به یکدیگر نزدیک شد و این نتیجه مطلوب حاصل اعتماد به مکانیسم عرضه و تقاضا و سازوکار بورس کالاست.

در حال حاضر بزرگترین چالشهای صنعت فولاد را چه میدانید؟

در حال حاضر بزرگترین چالش صنعت فولاد دنیا عدم توازن در تولید و مصرف است، به طوری که چین برخلاف محدودیت های زیست محیطی، تولید خود را حفظ کرد. کاهش تقاضا در بازارهای جهانی، افزایش تولید در چین، جنگ تجاری، کاهش رشد اقتصادی چین، آغاز و ادامه کاهش قیمت فولاد که از ماه جولای آغاز شده است از جمله دیگر تهدیدات صنعت فولاد به شمار می روند.

به اعتقاد شما اگر طی سال های اخیر به بورس کالا بیشتر بها داده می شد تا بتواند ابزارهای مالی خود از جمله ابزارهای مشتقه را با فرهنگ سازی، توسعه دهد؛ آیا امروز فعالان صنعت از نوسانات شدید قیمتی و نداشتن امکان پیش بینی بازارها به این میزان لطمه می دیدند؟ 

در حوزه ابزارهای مالی خوشبختانه طی ۵ سال گذشته اقدامات خوبی در بورس کالا آغاز شد که در سال گذشته به اوج خود رسید. ابزاری همچون معاملات آتی، آپشن، گواهی سپرده کالایی، صندوق های کالایی و... توانست آغاز بکار کند که البته بکارگیری و رونق این ابزارهای مالی در میان فعالان صنایع زمانبر است. اما به هر حال اگر این ابزارهای مالی امروز در شرایط نوسانی بازار از رونق قابل توجهی برخوردار بود، ریسک نوسانات قیمت ها و تامین نیاز مواد اولیه در آینده می توانست با این بازارهای مالی پوشش داده شود که امیدواریم این مهم در چند سال آینده محقق شود. 

چشم انداز شما از آینده بورس کالا در اقتصاد ایران چیست؟

با توجه به اینکع دولت و سیاستگذاران و قانون گذاران ما به شدت هوشمند هستند و موانع لازم را برای کسانی که منافع خود را در مشکل تراشی برای بازارهای متشکل و رسمی میبینند، ایجاد خواهند کرد، از این رو حرکت رو به جلوی بورس کالا در کسیر توسعه ادامه می یابد.

بورس کالای ایران به دلیل اینکه روند معاملات بین عرضه کنندگان و تقاضاکنندگان را ضابطه مند و تسهیل کرده است، موجب فراغ بال شرکت های صنعتی شده است و بازوی مهم و مؤثری در اقتصاد ملی است.

منبع: فلزات آنلاین